مشبهه بر دو قسم هستند :

1. مشبهه در ذات :

این گروه ذات خداوند را با ذات اشیاء شبیه و حتی یکسان می دانند. گروه غلات که قائل به الوهیت معصومین علیهم­السلام و غیره می­شوند در واقع ذات خداوند را شخص افراد می دانند. بیانیه و مغیریه و منصوریه و حلمانیه و کرامیه و ابراهیمیه­حائطیه و مقنعیه از این گروه می­باشند. همچنین فرقی که برای خداوند صورت، اعضاء و بطور کلی نوعی جسمانیت قائلند بر این مذهب می­باشند. از جمله این افراد داود جورابی است که برای خداوند موهومش تمام اعضاء انسان را قائل بود بجز دو عضو که خود را از ذکر آنها معاف می­نمود. کرامیه برای خداوند حد و نهایت و جسمانیت قائل بوده و او را محل حوادث و وقائع می­دانستند.

2.مشبهه در صفات

این گروه با درک نادرست از اسماء الهی و خلط آنها با حالات و کیفیات به توجیه بعضی صفات در مورد خداوند پرداختند در حالی­که در واقع به اثبات حالت و کیفیت می­انجامید. این فرق معمولا صفات محدثه­ای که به خدا منسوب می­کردند تشبیه به صفات انسان می­نمودند؛ مثلا اراده و علم و قدرت و سمع و بصر و… در مورد خداوند را همجنس این صفات در انسان می­دانستند. معتزله بصره و همچنین کرامیه از این قبیل فرق دانسته شده­اند. عموم فرقی که قائل به جواز روءیت خداوند هستند از فرق مشبهه محسوب می­شوند؛ زیرا علاوه بر اینکه روئیت و دیده شدن حکایت از سنخیت و تشابه بین بیننده و دیده شده می­کند از خواص جسم نیز بشمار می­رود.

منبع؛بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی-پژوهشکده باقرالعلوم

http://pajoohe.ir/فرقه-مشبهه-Mshbhh__a-34150.aspx